#یادداشت_تحلیلی

✍ امیر عسگر

🔴 سودان در میان آتش رقابت ریاض و ابوظبی


🗒️ مقدمه ؛

📆 با گذشت بیش از دو سال از آغاز جنگ داخلی در سودان، این کشور همچنان درگیر یکی از خونبارترین بحران‌های تاریخ معاصر خود است؛ بحرانی که اکنون دیگر تنها نزاعی داخلی میان ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) نیست، بلکه صحنه‌ای از رقابت فزاینده دو قدرت کلیدی خلیج فارس، یعنی عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز شده است. این رقابت ژئوپلیتیکی، که پیش‌تر در یمن، لیبی، سومالی و حتی در درون شورای همکاری خلیج فارس دیده می‌شد، اکنون در خاک سودان به‌نحوی آشکار و تعیین‌کننده رخ نموده است.

⚔️ دوقطبی در حمایت از طرف‌های درگیر

•• در حالی‌که عربستان سعودی به‌تازگی حمایت خود را از ژنرال عبدالفتاح البرهان و ارتش سودان آشکار کرده، امارات متحده عربی متهم به تأمین مالی، تسلیحاتی و سیاسی نیروهای RSF به رهبری ژنرال حمیدتی است. سفر اخیر البرهان به عربستان و نماز مشترکش با محمد بن سلمان در مسجدالحرام، هم‌زمان با شکست‌های اخیر RSF در خارطوم، پیام روشنی از جانب ریاض در حمایت از دولت رسمی سودان و مخالفت با هرگونه تجزیه‌طلبی بود.

⛴️ از تخلیه بندر سودان تا دیپلماسی ناکام جده


•• نقش عربستان در روزهای ابتدایی جنگ، با تخلیه اتباع خارجی از بندر سودان، تحسین جهانی را برانگیخت. پس از آن، با همراهی ایالات متحده، میزبان مذاکرات صلح در جده شد. با این حال، این فرآیند در میانه تداوم درگیری‌ها و عدم پایبندی طرفین به توافق‌ها شکست خورد. هم‌زمان، چرخش راهبردی آمریکا به درون‌گرایی در دوران ترامپ و قطع بودجه‌های بشردوستانه، عملاً خلأیی ایجاد کرد که عربستان برای پرکردن آن پیش‌قدم شد.

⚠️ واکنش به پروژه دولت موازی در نایروبی


•• نقطه عطف مهم در این تقابل، اعلام موجودیت دولت موازی از سوی RSF در نایروبی در فوریه ۲۰۲۵ بود. عربستان، قطر و کویت به‌سرعت این اقدام را محکوم کرده و بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی سودان تأکید نمودند. بلافاصله پس از آن، عربستان و سودان توافقی راهبردی برای ایجاد �شورای هماهنگی� و آغاز برنامه‌های بازسازی در بندر سودان امضا کردند؛ توافقی که فراتر از میانجی‌گری، نشان از ورود مستقیم ریاض به معادله سودان دارد.

🛑 پرونده جنایت و فشار بین‌المللی بر امارات

•• در سوی دیگر، امارات با شکایتی در دیوان بین‌المللی دادگستری مواجه شده که آن را به نقض کنوانسیون نسل‌کشی از طریق حمایت از RSF و ارتکاب پاکسازی قومی در دارفور متهم می‌کند. این اتهامات، که از سوی گزارش‌گران سازمان ملل نیز با شواهد �قابل‌اعتنا� پشتیبانی شده، تبعاتی در واشنگتن به‌دنبال داشته و موجب تعلیق برخی فروش‌های تسلیحاتی به امارات شده است.

♟️ الگوی تکرارشونده: دولت‌سازی از پایین

•• رفتار امارات در سودان، ادامه همان الگویی است که پیش‌تر در لیبی (حمایت از خلیفه حفتر)، یمن (شراکت با شورای انتقالی جنوب)، و سومالی (مداخله مستقیم در مناطق فدرالی مانند پونتلند و سومالی‌لند) دیده شده است. کمک ۱.۵ میلیارد دلاری اخیر ابوظبی به کنیا و هم‌زمانی آن با اعلام دولت RSF در نایروبی نیز تردیدها درباره نقش پشت‌پرده امارات در این رویداد را تقویت کرده است.

💢 از اتحاد تا رقابت: شکاف در خلیج فارس

•• اختلاف بر سر سودان، تنها بخشی از شکاف بزرگ‌تری است که میان عربستان و امارات شکل گرفته است. دو کشوری که روزی با هم در برابر اخوان‌المسلمین، ایران، و حتی قطر متحد بودند، اکنون در مسیرهای متضاد حرکت می‌کنند؛ از رقابت بر سر جذب شرکت‌های منطقه‌ای و پروژه‌های کلان اقتصادی، تا اختلافات نفتی در اوپک‌پلاس و حتی منازعات مرزی در خلیج فارس.

🌪️ سودان، قربانی رقابت قدرت‌ها

🔚در نهایت، آن‌که بیش از همه هزینه این رقابت را می‌پردازد، ملت سودان است. در حالی‌که عربستان با نگاهی توسعه‌محور، ثبات و نهادسازی را دنبال می‌کند، امارات همچنان بر تاکتیک‌های نفوذ از طریق بازیگران غیردولتی اصرار دارد. مادامی‌که این شکاف ژئوپلیتیکی پابرجاست، سودان گرفتار درگیری‌ای باقی خواهد ماند که بیش از آن‌که سودانی باشد، رقابتی برای بازتعریف قدرت در غرب آسیاست.