🌐 خطای محاسباتی اسرائیل در سوریه
#تحلیل_مقاله
✍ امیر عسگر
🔴 خطای اسرائیل و چالش در سوریه
📑 مقدمه ؛
📌 اسرائیل بعد از اقدامات و حملات نظامی به سوریه ، پس از سقوط دولت بشار سرمست از یک موفقیت بزرگ است حال آنکه حتی اندیشکده‌های همسو با اسرائیل هم شرایط را درک کرده و بیان میکنند . در این یادداشت به بررسی مقاله اندیشکده شورای آتلانتیک پیرامون خطای محاسباتی اسرائیل در سوریه خواهیم پرداخت .
🇮🇱 اسرائیل در جنوب سوریه دچار اشتباه محاسباتی شده است.
🇸🇾 پس از برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق سوریه، در دسامبر توسط نیروهای مخالف تحت رهبری هیئت تحریر الشام (HTS)، اسرائیل، اتحاد مجدد سوریه تحت دولت جدید دمشق را به عنوان یک تهدید تلقی کرده است.
•• نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو، دولت جدید سوریه را «اسلام‌گرایان تحت حمایت ترکیه» می‌داند و آشکارا خواستار غیرنظامی‌سازی جنوب سوریه شده است. او اصرار دارد که نیروهای دولتی سوریه نباید به جنوب دمشق نزدیک شوند و همچنین اسرائیل را به عنوان حامی جامعه دروزی معرفی کرده و اعلام کرده است که این رژیم اقدامات لازم را برای محافظت از آنان انجام خواهد داد.
⚠️ اما این یک اشتباه محاسباتی است که واقعیت‌های جمعیتی و سیاسی منطقه را نادیده می‌گیرد. اسرائیل به‌طور گزینشی با برخی جناح‌های دروزی در السویدا همکاری می‌کند، درحالی‌که جمعیت عمدتاً سنی عرب در درعا و قنیطره را کنار می‌گذارد. هدف اسرائیل، ضعیف نگه‌داشتن سوریه، تقسیم آن به مناطق خودمختار بر اساس خطوط قومی، و جلوگیری از اتحاد مجدد این کشور است.
•• در این رویکرد، دروزی‌ها و جنوب سوریه ممکن است به «قناری در معدن زغال‌سنگ» سوریه تبدیل شوند. اگر گروه اقلیتی مانند دروزی‌ها به خودمختاری دست یابند، این مسئله می‌تواند برای سایر جوامع سوریه نیز سابقه‌ای ایجاد کند. دیگر اقلیت‌ها، از جمله علوی‌ها در سواحل سوریه، کردها در مرز ترکیه-سوریه، ترکمن‌ها در شمال حلب و لاذقیه، و اسماعیلی‌ها در مرکز سوریه ممکن است خواسته‌های مشابهی داشته باشند.
•• این سناریوها در نگاه اول به نفع اسرائیل به نظر می‌رسند، زیرا این رژیم سوریه‌ای تقسیم‌شده را در راستای جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای خود می‌بیند. اما در حالی که اسرائیل از لحاظ تاریخی دکترین «اتحاد اقلیت‌ها» را دنبال کرده و با گروه‌های غیرسنی برای مقابله با نیروهای ملی‌گرای عرب و اسلام‌گرا متحد شده است، تجزیه فرقه‌ای سوریه می‌تواند باعث دخالت‌های خارجی و تشدید درگیری‌های داخلی شود، همان‌طور که در عراق و لبنان دیده شده است.
🧨 یک سوریه تقسیم‌شده می‌تواند بی‌ثباتی بلندمدتی ایجاد کند، نه صلح. تضعیف دمشق ممکن است فضا را برای گسترش نفوذ ایران و ظهور گروه‌های جهادی باز کند، و این امر می‌تواند اسرائیل را با چشم‌انداز امنیتی آشفته‌تر و غیرقابل پیش‌بینی‌تری مواجه کند.
🕌 جنوب سوریه و جامعه دروزی
•• جنوب سوریه شامل سه منطقه کلیدی است: السویدا، درعا، و قنیطره. السویدا تنها استانی است که در آن دروزی‌ها اکثریت دارند، در حالی که درعا و قنیطره عمدتاً سنی عرب هستند. هرگونه مداخله خارجی که این تفاوت‌های جمعیتی را نادیده بگیرد، ممکن است موجب افزایش تنش‌های داخلی شود. در داخل جامعه دروزی نیز یکپارچگی سیاسی وجود ندارد و این جامعه به جناح‌های مذهبی، نظامی و قبیله‌ای تقسیم شده است.
•• رهبری مذهبی دروزی‌های سوریه بین سه شخصیت اصلی که عنوان «شیخ عقل» را دارند، تقسیم شده است:
1.شیخ حکمات حجری، یک اصلاح‌طلب که طرفدار سوریه‌ای سکولار و غیرمتمرکز است.
2.شیخ حناوی که از نظر سیاسی بی‌طرف است اما هرگونه سیستم حکومتی جداگانه برای دروزی‌ها را رد می‌کند و مخالف تبدیل شدن آنان به «ابزار دست‌های خارجی» است.
3.شیخ جربوع که از لحاظ تاریخی به بشار اسد وفادار بوده، اما گفته می‌شود که وفاداری او به دمشق بوده است، نه شخص اسد.
4.نیروهای شبه‌نظامی دروزی نیز به‌شدت متفرق هستند. قدرتمندترین گروه، «رجال الکرامه»، هم با رژیم اسد و هم با مداخلات خارجی مخالفت کرده است. سخنگوی این گروه، باسم ابوفخر، پیشنهاد حمایتی نتانیاهو را رد کرده است.
5. گروه دیگر، «لواء جبل»، گرایش سیاسی کمتری دارد اما به‌شدت با مداخله اسرائیل مخالفت کرده و بر وفاداری دروزی‌ها به وحدت سوریه تأکید کرده است.
🗡موضع اسرائیل به عنوان حامی دروزی‌ها
•• اسرائیل ادعا می‌کند که دروزی‌ها را از تهدید دولت جدید سوریه محافظت می‌کند، اما واقعیت‌ها این ادعا را نقض میکنند. دمشق تاکنون هیچ گونه لفاظی خصمانه‌ای علیه دروزی‌ها نداشته است. نتانیاهو خواستار خلع سلاح مناطق السویدا، درعا، و قنیطره شده است و بر مخالفت اسرائیل با هرگونه حضور نظامی سوریه در منطقه تأکید دارد. اما این موضع اسرائیل با وجود یک جامعه دروزی در داخل مرزهای خود که بسیاری از آنان در ارتش اسرائیل خدمت میکنند و روابط خانوادگی با دروزی‌های سوریه دارند، پیچیده‌تر می‌شود
❌ مخالفت با دخالت اسرائیل
•• ادعای اسرائیل درباره محافظت از دروزی‌ها، مقاومت داخلی به‌دنبال داشته است. در سراسر جنوب سوریه، از جمله السویدا، اعتراضات ضداسرائیلی برگزار شده است که در آن سنی‌ها و دروزی‌ها با مداخلات خارجی مخالفت کرده‌اند. در واکنش، دولت سوریه روابط خود را با چهره‌های کلیدی دروزی و جناح‌های نظامی تقویت کرده است.
📈 احمد الشرا و شکست استراتژی نتانیاهو
•• اتفاقات اخیر در «جرمانا»، شهر دروزی‌نشین در نزدیکی دمشق، محدودیت‌های استراتژی اسرائیل را آشکار کرده است. پس از یک درگیری کوچک میان نیروهای امنیتی سوریه و شبه‌نظامیان محلی دروزی، نتانیاهو اعلام کرد که اسرائیل آماده مداخله برای حمایت از دروزی‌ها در جرمانا است. اما گروه «رجال الکرامه» و «رجال الشیخ الکرامه» نیروهای خود را از السویدا به جرمانا اعزام کردند و با میانجی‌گری موفق «لیت البلوش»، این درگیری بدون مداخله خارجی حل شد. این اتفاق روایت اسرائیل را تضعیف کرد.
⏱ لحظه‌ای تعیین‌کننده
•• برای سوری‌ها، جاه‌طلبی‌های اسرائیل یک نگرانی جدی است. در زمانی که بسیاری امیدوار بودند که پس از ۱۴ سال جنگ، دوران بازسازی سوریه آغاز شود، اسرائیل در تلاش است تا این روند را مختل کند. اگر اسرائیل موفق شود دروزی‌ها را به مقابله با دمشق وادار کند، پیامدهای این موضوع می‌تواند برای دهه‌ها ادامه یابد. این رژیم تا یک میلیارد دلار برای گسترش نفوذ خود بر جامعه دروزی اختصاص داده است.
•• اما در نهایت، تصمیم رهبران دروزی تعیین خواهد کرد که آیا این جامعه به نیرویی برای انسجام ملی تبدیل می‌شود یا به عاملی برای تجزیه بیشتر. در صورتی که دروزی‌ها اولویت را به ادغام در سوریه و تعامل با دمشق بدهند، می‌توانند نقش مهمی در حفظ وحدت و ثبات این کشور ایفا کنند.
📊 تحلیل ؛
✍ اسرائیل در محاسبات خود در جنوب سوریه دچار چندین خطای اساسی شده است که می‌تواند پیامدهای جدی برای امنیت منطقه‌ای و حتی امنیت داخلی خود داشته باشد ؛
1⃣ تشدید گسل‌های داخلی سوریه به نفع محور مقاومت:
اسرائیل با سیاست تفرقه‌افکنی خود در سوریه، در حالی که تلاش دارد گروه‌های مختلف را علیه دولت دمشق تحریک کند، عملاً شرایط را برای انسجام بیشتر محور مقاومت فراهم می‌کند. تجربه نشان داده است که هر گونه مداخله خارجی در بحران‌های داخلی کشورهای منطقه، معمولاً منجر به شکل‌گیری همگرایی داخلی علیه مداخله‌گران می‌شود.
2⃣ ناتوانی در شکل‌دهی به آینده سیاسی سوریه:
هدف اسرائیل از حمایت‌های ضمنی از برخی گروه‌های دروزی، ایجاد مناطق خودمختار و جلوگیری از بازسازی یک سوریه متحد است. اما در عمل، این سیاست در درازمدت نمی‌تواند مانع از تقویت دولت مرکزی دمشق شود، چرا که تاریخ نشان داده است که کشورهایی که بر اساس هویت‌های قومی-مذهبی تجزیه شده‌اند، معمولاً به سمت بی‌ثباتی‌های عمیق‌تر و بازگشت به تمرکزگرایی سوق پیدا میکنند.
3⃣ پیامدهای منفی برای امنیت داخلی اسرائیل: دروزی‌های ساکن در سرزمین‌های اشغالی و ارتباطات آنها با دروزی‌های سوریه، یک چالش امنیتی بالقوه برای اسرائیل است. هرگونه تشدید تنش در سوریه می‌تواند موجب نارضایتی و حتی شورش داخلی در میان دروزی‌های اسرائیل شود که تاکنون بخش‌هایی از آنها در ارتش این رژیم خدمت کرده‌اند.
4⃣ افزایش نقش ایران و مقاومت در جنوب سوریه:
هرگونه خلأ امنیتی در این منطقه، برخلاف تصور اسرائیل، منجر به افزایش نفوذ ایران و نیروهای مقاومت خواهد شد. تجربه عراق و لبنان نشان داده است که چنین خلأهایی توسط بازیگران محور مقاومت پر می‌شود، نه گروه‌های وابسته به غرب.
5⃣ عدم تمایل دروزی‌ها به وابستگی به اسرائیل:
برخلاف تبلیغات اسرائیل، بسیاری از رهبران دروزی حاضر به همکاری با این رژیم نیستند. دروزی‌ها به‌خوبی آگاه‌اند که هرگونه همکاری آشکار با اسرائیل، نه‌تنها جایگاهشان را در سوریه تضعیف می‌کند، بلکه آنها را به یک مهره سوخته در معادلات آینده این کشور تبدیل خواهد کرد.
در نتیجه، سیاست اسرائیل در جنوب سوریه نه‌تنها قادر به تحقق اهداف راهبردی این رژیم نیست، بلکه در درازمدت باعث تضعیف جایگاهش در منطقه و افزایش نفوذ محور مقاومت خواهد شد.
متن کامل مقالات و یادداشت های مجموعه مکتب سلیمانی